ދިވެހި ޓޫރިޒަމް ބްރޭންޑް ދުނިޔޭގައި ސެޓު ކުރި ޒުވާނާ

މުހައްމަދު އުމަރު މަނިކް، ނުވަތަ އިހުގެ ގިނަ މީހުން ކިޔާ ގޮތުންނަމަ "ކޮލި މޮހޮދޭ" އަކީ ދިވެހި ޓޫރިޒަމް އުފެއްދުމުގައި އެންމެ އިސް ދައުރެއް އަދާކުރެއްވި އެއް ބޭފުޅާ އެވެ. އެ މަސައްކަތް އެ މަނިކުފާނު ފެއްޓެވި ދުވަސްވަރު އެެއީ ނޫކަށިފުރައިގެ ދިވެހި ޒުވާނެކެވެ. މިއަދު މި ފަނާކުރަނިވި ދުނިޔެއާ އަލްވަދާއު ކިޔައި، ދެމިއޮތުމުގެ އާލަމަށް ދަތުރު ކުރެއްވި އެމްޔޫ މަނިކްއަކީ ރާއްޖޭގައި ޓޫރިޒަމް ނެތް އަދި ޓޫރިޒަމް ނުގެނެވޭނެ ކަމަށް ދުނިޔޭގެ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެފައި ވަނިކޮށް، ގޮން ޖައްސަވައި ދިވެހި ޓޫރިޒަމް ބްރޭންޑް ސެޓު ކުރެއްވި އެއް ޒުވާނާ އެވެ. ޓޫރިޒަމް ނެތް އިގްތިސޯދެއްގެގޮ ތުގައި އޮއްވައި 1972 ވަނަ އަހަރު އޭރުގެ ރައީސް އިބްރާހިމް ނާސިރު ނިންމެވީ ރާއްޖެ އަށް ޓޫރިޒަމް ތައާރަފު ކުރާށެވެ. އެ ނިންމެވުމާއެކު އިސްކޮށް މަަސައްކަތް ކުރައްވަން ފެއްޓެވި އަމިއްލަ މަދު ފަހުރުވެރި ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި އެމްޔޫ މަނިކް ހިމެނިވަޑައިގެންނެވި އެވެ. 

މިހާރު ދިވެހި އިގްތިސޯދުގެ ސައިޒަކީ 10 ބިލިއަން ޑޮލަރު ކަމަށް މިއަދުގެ ދިވެހިދަރީން ފަހުރުވެރިކަމާއެކު ބުންޏަސް އެމްޔޫ މަނިކް ޓޫރިޒަމް މަސައްކަތަށް ނުކުންނެވިއިރު ދިވެހި އިގްތިސޯދުގެ ސައިޒަަކީ އެންމެ ތިން މިލިއަން ޑޮލަރެވެ. ޓޫރިޒަމް އެންމެ ފުރަތަމަ ތައާރަފުވިއިރު ރާއްޖެ އަށް މީހުން އަންނަނީ މިހާރު ދިވެހި ޓޫރިޒަމާ ވާދަ ކުރުމުގައި ދުރުގައި އޮތް އަވަށްޓެރި ލަންކާ އިންނެވެ. އޭރު ވެސް ދިވެހިންނާ ކައިރި ގައުމުތަކަށް ޓޫރިޒަމް ތައާރަފުވިތާ ލައްކަ ޒަމާން ވެއްޖެ އެވެ. 

"އޭރު ވެސް ލަންކާ ސީޝެސް އަށް ޖަމްބޯ ޖެޓް [ބޮޑެތި މަތިންދާ ބޯޓް] ޖައްސާ. އެމީހުން [ލަންކާ] ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުން ފޮނުވަމުން ދިޔައީ ރާއްޖެއަކީ އެކްސްކާޝަން އަށް މީހުން ފޮނުވާ ތަނެއްގެ ގޮތުގައި ބަލައިގެން. ރާއްޖެ އާއި ލަންކާއަކީ އެއްތަނެއްގެ ގޮތުގައި އެ މީހުން ވިއްކަމުން ދިޔައީ އަގު ކުޑަކޮށް،" 2015 ވަނަ އަހަރު ހަވީރު ނޫހަށް އެމްޔޫމަނިކް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވި އެވެ. 

ޓޫރިޒަމް ތައާރަފުވި ދުވަސްވަރު ރާއްޖެއަށް ޓޫރިސްޓުން ފޮނުވަނީ ކުޑަ އަގެއްގަ އެވެ. ދިވެހިންނަށް ލިބެނީ ކުޑަ އަގެކެވެ. މަދު ޑޮލަރު ކޮޅަކަށެވެ. ސަބަބަކީ ރާއްޖެއަކީ ޓޫރިޒަމް ތައާރަފު ނުކުރެވޭނެތަނެއްގެ ގޮތުގައި ޔޫއެންޑީޕީ އިން ރާއްޖެ ފޮނުވި ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެފައި ވުމެވެ. އެ ވާހަކަ އޮތީ ދުނިޔޭގައި ގަދަވެފަ އެވެ. އެ މީހުންގެ ލަފައަކީ ރާއްޖެއަކީ ޓޫރިޒަމް ތައާރަފު ކުރަން އެކަށީގެންވާ ތަނެއް ނޫން ކަމަށް ގަބޫލު ކުރުމެވެ. ރާއްޖެއަށް މި ކަމެއް ނުވާނެ އެވެ. ސަބަބަކީ އޭރު ރާއްޖެ އޮތް ހާލަތު ދަށްވުމެވެ. ރަނގަޅު ފެންވަރުގެ އެއާޕޯޓެއް ނެތުމެވެ. ދިވެހިން  ހޭލުންތެރިކަން ނެތުމެވެ. އިޖުތިމާއީ ގޮތުން މިކަމަށް ދިވެހިންގެ ސިކުނޑިތައް ވެސް ފައްކާ ނުވުމެވެ. އެހެންވެ އަންނަ ޓޫރިސްޓުންގެ އަތުން ދިވެހިންނަށް ލިބުނީ ކުޑަ ލާރިކޮޅެވެ. ބޮޑުބައި ގެންދަނީ ބޭރަށެވެ. 

"އޭރު ޓޫރިސްޓުން އަންނަނީ އެންމެ 23 ޑޮލަރަށް. އޭގެން ފަސް ޑޮލަރު އެމީހުންނަށް ދޭން ޖެހޭ. އެހެންވެ އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިއްޖެ މިކަމެއް ނުވާނެކަން މިގޮތަކަށް. އެހެންވެ އަމިއްލަ އަށް މަސައްކަތް ފެށީ،" އެމްޔޫ ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ. 

އެންމެ ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުން މާލެ ފޭބި ދުވަހުގެ ވާހަކަަތައް ވިދާޅުވެދެއްވަމުން އެމްޔޫ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ފުރަތަމަ އައި މީހުންނަށް ކާންދޭނެ ގޮތެއް ވެސް ނޭނގުނެވެ. ކޯބިން 1972 ގައި ރާއްޖެ ގެނައި ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓް ގްރޫޕް މާލޭގައި ތިބުމުގެ އިންތިޒާމު ހަމަޖެއްސެވީ ވެސް އެމްޔޫ އެވެ. މި މަސައްކަތްތަކުގައި ހަރަކާތްތެރިވީ ޗަމްޕާ ހުސެއިން އަފީފާއި މަސްއޮޑި އަހުމަދު ނަސީމް އެވެ. 

"އިންޑިއާ ފާޑުގެ އެއްޗެއް ކާން ދޭން ޖެހުނީ. އެމީހުން ނުކެއި. ނަސީބަކުން ދަޅުތަކާ އެއްޗިިހި އެ މީހުން ކާން ގެނައި. އިޓަލީ މީހުންނަކީ އަނެއްހެން ކާންދޭން ދަތި ބައެއް ވެސް ނޫން. ދެން ފަހުން އަޅުގަނޑުމެން މަސް ފިހެގެންނާ އެގޮތްގޮތުން ކާން ދިނީ،" އެމްޔޫ ވިދާޅުވި އެވެ. 

އޭގެ ފަހުން ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ ރިސޯޓް ކުރުނބާ ވިލެޖް ތަރައްގީ ކުރެއްވުމުގައި ވެސް އެމްޔޫ އިސް ދައުރެއް އަދާކުރެއްވި އެވެ. އެ ރިސޯޓް ހުޅުވުމުން އެ ތަނުގެ ފުޑް އެންޑް ބެވަރޭޖް ކަންކަން މެނޭޖު ކުރެއްވީ ވެސް އެމްޔޫ މަނިކެވެ. އެ މަސައްކަތުގައި މާލޭގެ ބާޒާރުގައި ހިންގަވައިގެން ކާއެއްޗެހި ގަތުމާއި ބަދިގެއަށް ވަދެ ކެއްކުމަކީ ވެސް އޭނާ ކުރެއްވި މަސައްކަތްތަކެކެވެ. 

ޓޫރިސްޓުންނަށް ކާން ދިނުމުގައި އެފްއެންބީ ހެޑް އަދި ވޭޓަރުގެ ދައުރު ވެސް އަދާކުރެއްވީ އެމްޔޫ އެވެ. އެތަކެތި ގެނެސް ޓޫރިސްޓުންގެ މޭޒު މަތީގައި އެތުރުއްވީ ވެސް އޭނާ އަމިއްލަަފުޅަށެވެ. މިއަދު ރާއްޖޭގައި ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގެ ދިވެހި ޝެފުން މަސައްކަތް ކުރިނަމަވެސް އެ ދުވަހު ހެޑް ޝެފަކީ ވެސް އަދި ވޭޓަރަކީ ވެސް ޒުވާން އެމްޔޫ މަނިކް އެވެ. 

މިހާރު ރާއްޖޭ 175 ރިސޯޓް ހުޅުވާފައި ހުރިނަމަވެސް އެމްޔޫ މަނިކް މި ސިނާއަތުގައި މަސައްކަތް ފެށި ދުވަސްވަރު ހުރީ ފަޅު ރަށް ތަކެކެވެ. އޭރު ވެލާ ބިސް އަޅަން އަރާ، އަދި ދޫނި ނިދަން އަރާ ފަޅު ރަށްތަކެއް ނޫނީ ނެތެވެ. ފުރަތަމަ ރާއްޖެ އަށް ޓޫރިސްޓުންގެ ގޮތުގައި ސްރީލަންކާ އިން އައި ކޯބިން އާއި އޭރު ލަންކާގައި ތިބި ނޫސްވެރިންގެ ގްރޫޕަށް ވެސް އެހެންވެ ރާއްޖެ ފެނުނީ ދުނިޔެ މައްޗަށް އަލަން ފެންމަތިވި ސުވަރުގެއެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. ދުނިޔެމަތީ ސުވަރުގޭގެ ގޮތުގައި މިއަދުވެސް ދުނިޔޭގެ ހަތަރު ބިތުގައި ރާއްޖެ ކިޔަނީ އެހެންވެ އެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމަށް ރަނގަޅު އަގު ނުލިބުމާ ދިވެހިންގެ "ހައްގު މިންވަރު" ލިބެމުން ނުދާތީ އެމްޔޫ މަނިކަށް ވިސްނިވަޑައިގަތީ މިއީ ދިވެހިންގެ ބްރޭންޑެއް ސެޓްކުރަންވީ ވަގުތު ޖެހުނީ ކަމެވެ. އެހެންވެ ރާއްޖެ އަށް ފުރަތަމަ ޓޫރިސްޓުން ފޭބި ކުރުނބާ ވިލެޖު ފުރިހަމަ އަށް ތަރައްގީ ކުރެއްވުމުގެ މަސައްކަތް ފެއްޓެވި އެވެ. މިގޮތުން ދަނޑިފަނުން ކޮޓަރި ހަދައި ވަޅު ކޮނެގެން ފާހާނާ ކުރަމުން ދިޔައި ރިސޯޓު ފުރިހަމަ ކުރެއްވި އެވެ. ކުރުނބާގައި އުވައިން ކޮޓަރިތައް ރޭނި އެވެ. ކޮޓަރިތައް އެއާކޮންޑިޝަން ކުރި އެވެ. 

"މޮޑާންކޮށް ހެދީ ކުރުނބާ. ބޭރުގެ އާކިޓެކްޓެއް ގެނެސްގެން ކުރެހީ ވެސް. މި ޕްރޮޑަކްޓް [ދިވެހި ޓޫރިޒަމް ބްރޭންޑް] ރަނގަޅު ކުރުމުގެ ފުރަތަމަ އެއް ސްޓެޕަކީ ކުރުނބާ ރަނގަޅު ކުރުމަށްފަހު ރާއްޖޭގެ ސްޓޭންޑަޑެއް ސެޓުވީ،" އެމްޔޫ ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ. 

ކުރުނބާ ވެގެން ދިޔައީ ދިވެހި ޓޫރިޒަމް ބްރޭންޑު ސެޓުވި މަރުކާ އަކަށެވެ. ރާއްޖޭގައި ފެންވަރު މަތީ ރިސޯޓުތައް ހަދަން ފެށުމަށެވެ. ދިވެހި ޓޫރިޒަމްގެ ބްރޭންޑް ދުނިޔޭގައި ސެޓު ކުރުމަށެވެ. މިހާރު ރާއްޖޭގައި ފަސް ތަރީގެ އެތައް ރިސޯޓަކާއި އަލްޓްރާ ލަގްޒަރީ ރިސޯޓްތަކެއް ހުއްޓަސް ހަގީގަތުގައި ދިވެހި ޓޫރިޒަމް ބްރޭންޑް ދުނިޔޭގައި ސެޓު ކުރެއްވި ޒުވާނަކީ އެމްޔޫ މަނިކް އެވެ.