މާރުކުރަން ފެށުންމުން ރިޒާވް ބެލެހެއްޓުން ފަސޭހަވެ، ދޫކުރާ ޑޮލަރު އިތުރުވެއްޖެ

ރާއްޖޭގެ މަނިޓަރީ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރަން މަރުކަޒީ ބޭންކް، އެމްއެމްއޭ އިން އަޅަން ފެށި ފިޔަވަޅުގެ ދަށުން، ބޭންކިން ނިޒާމަށް ޑޮލަރު މާރުކުރަން ފެށުމާއެކު ރިޒާވް މެނޭޖު ކުރަން ފަސޭހަވެ، ދޫކުރާ ޑޮލަރުގެ އަދަދު ވެސް އިތުރު ވެއްޖެ އެވެ.

އެމްއެމްއޭ އިން މިދިޔަ އެއް އަހަރުތެރޭ އެޅި އެންމެ މުހިންމު އެއް ފިޔަވަޅަކީ 1987 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އަމަލުކުރަމުންދިޔަ މަނިޓަރީ ގަވާއިދު އުވާލައި، އެ ގަވާއިދުގެ ބަދަލުގައި ބޭރު ފައިސާއާބެހޭ އައު ގަވައިދެއް އެކުލަވާލުމުގެ އިތުރުން، ގަވާއިދުގެ ދަށުން ބޭރު ފައިސާއިން ލިބޭ އާމްދަނީ ރާއްޖޭގައި ހިފެހެއްޓުމަށާއި ހަރުދަނާކޮށް ބޭރު ފައިސާގެ ލިކުއިޑިޓީ އިތުރުކުރުމުގެ ގޮތުން އެޅި ފިޔަވަޅުތަކެވެ.

އެމްއެމްއޭގެ އަނެއް ފިޔަވަޅަކީ ރާއްޖޭގެ ބޭރު ފައިސާގެ ބާޒާރުގައި ޒަމާނުއްސުރެ އޮންނަ ޑިމާންޑް އަދި ސަޕްލައި މިސްމެޗްއަށް ހައްލެއް ހޯދުމުގެ ގޮތުން، އޮކްޓޯބަރު 2024 ގައި ބޭރު ފައިސާއާބެހޭ ގަވާއިދު އަދި ޑިސެމްބަރު 2024 ގައި ބޭރު ފައިސާއާބެހޭ ޤާނޫނެއް އެކުލަވާލުމެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ބޭރު ފައިސާއިން އާމްދަނީ ލިބޭ ފަރާތްތަކުގެ ބޭރު ފައިސާގެ އާމްދަނީގެ ޖުމްލަ އަދަދު ރާއްޖޭގެ ބޭންކަކަށް ޖަމާކުރުމަށާއި އޭގެ ވަކި މިންވަރެއް ރާއްޖޭގެ ބޭންކިން ނިޒާމަށް މާރުކުރުމަށް ގާނޫނުން މިހާރު ލާޒިމުކުރެއެވެ.

މި ފިޔަވަޅާއެކު 2024 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޫބަރު މަހުން 2025 ވަނަ އަހަރުގެ މޭ މަހުގެ ނިޔަލަށް ބޭރު ފައިސާއާބެހޭ ގާނޫނާއި ގަވާއިދުތަކުގެ ދަށުން ކޮންމެ ހަފްތާއަކު ބޭންކުތަކަށް މާރުކުރާ ފައިސާގެ ތެރެއިން 60 ޕަސެންޓް އެމްއެމްއޭއަށް ވިއްކުމަށް ބޭންކުތަކަށް އަންގާފައިވެ އެވެ.

އެމްއެމްއޭގެ ހިސާބުތައް ދައްކާ ގޮތުގައި މި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ސަބަބުން ދައުލަތުގެ ރަސްމީ ރިޒާވްއަށް ވެސް ހެޔޮ ބަދަލު ތަކެއް އައިސްފައިވެ އެވެ.

މި އަހަރުގެ ޖޫން މަހުން ފެށިގެން ކޮންމެ ހަފްތާއަކު ބޭންކުތަކުން އެ އޮތޯރިޓީއަށް ވިއްކަންޖެހޭ 60 ޕަސެންޓްގެ އިތުރުން އިތުރު 30 ޕަސެންޓް ގާނޫނުގެ ދަށުން އެމްއެމްއޭ އަށް ވިއްކަންޖެހޭނެ ކަމަށް ކަނޑައެޅި އެވެ. އަދި ބޭންކުތަކުން އިތުރަށް މާރުކުރާ މި 30 ޕަސެންޓް އަލުން އަނބުރާ ބޭންކުތަކަށް ކޮންމެ ހަފްތާއަކު ވިއްކަން ފެށި އެވެ.

މިހާތަނަށް އާއްމުކުރި މައުލޫމާތުތައް ދައްކާ ގޮތުން މި ބަދަލާއެކު ބޭންކިން ނިޒާމަށް މާރުކުރި ޑޮލަރުގެ އަދަދު 247.2 މިލިއަން ޑޮލަރަށްވުރެ މަތިވެފައިވެ އެވެ. އަދި ރާއްޖޭގެ ޖުމްލަ ރިޒާވް އެވްރެޖުކޮށް 800 މިލިއަން ޑޮލަރުގައި ހުރިއިރު، ޔޫޒަބަލް ރިޒާވްވެސް އެވްރެޖުކޮށް ހުންނަ މިންވަރުގައި ހިފެހެއްޓިފަ އެވެ. 

ރިޒާވަށް ލިބޭ ބޭރު ފައިސާގެ އެންމެ ބޮޑު ބައެއް ހިއްސާކުރަނީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުން ޓެކުހާއި ފީގެ ގޮތުގައި ސަރުކާރަށް ލިބޭ ބޭރު ފައިސާގެ އާމްދަނީ އެވެ. މިގޮތުން، މި އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ހަތް މަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ސަރުކާރަށް ޓެކުހާއި ފީގެ ގޮތުގައި ލިބުނު ބޭރު ފައިސާގެ އާމްދަނީ ވަނީ މިދިޔަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތާއި އަޅާބަލާއިރު 30 ޕަސެންޓުން އިތުރުވެފަ އެވެ. އަދި ބޭރު ފައިސާއާބެހޭ ގާނޫނުގެ ދަށުން ވިޔަފާރިތަކުން ބޭންކުތަކަށް މާރުކުރާ އަދަދުގެ ތެރެއިން، ބޭންކުތަކުން އެމްއެމްއޭއަށް ވިއްކަންޖެހޭ އަދަދުގެ ގޮތުގައި ޖުލައި މަހުގެ ނިޔަލަށް ޖުމްލަ 247.2 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު ލިބިފައިވެ އެވެ.

އެމްއެމްއޭއިން ބުނީ މި ބަދަލު ގެނައުމުގެ މައިގަނޑު މަގްސަދަކީ ކޮންމެ ހަފްތާއަކު ބޭންކުތަކުން ވިއްކާ ބޭރު ފައިސާ މެދުވެރިކޮށް، މިހާރަށްވުރެ ހަރުދަނާ އަދި އިކުއިޓަބަލް ގޮތެއްގައި ވިޔަފާރިތަކަށް ބޭނުންވާ ބޭރު ފައިސާ ބޭންކުތަކުން ހަމަޖައްސައިދިނުން ކަމަށެވެ.

މި އުސޫލުގެ ދަށުން ޖޫން އަދި ޖުލައި މަހު ޖުމްލަ 23.3 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު އެމްއެމްއޭ އިން ވަނީ ބޭންކުތަކަށް ވިއްކާފަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ޖުލައި މަހުގެ ނިޔަލަށް ރިޒާވްއިން ކޮށްފައިވާ ހޭދަތަކަށް ބަލާއިރު، ސަރުކާރުގެ ބޭރުގެ ދަރަނި އަދާކުރުމަށް 212.6 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު ހޭދަކޮށްފައިވާއިރު، މިއީ 2024 ވަނަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތާއި އަޅާބަލާއިރު 60 ޕަސެންޓްގެ އިތުރު އަދަދެކެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، ރާއްޖެއަށް ތެލާއި، ކާޑު އަދި ބޭހާއި މެޑިކަލް އިކުއިޕްމަންޓް އެތެރެކުރުމަށްޓަކައި ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިންގ އޯގަނައިޒޭޝަން އަށް މި މުއްދަތުގައި ވަނީ 274.3 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު ވިއްކާފަ އެވެ.

މީގެ އިތުރުން، އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތަކަށާއި އާންމުންގެ އެކި ބޭނުންތަކަށް (ތައުލީމް ހާސިލްލްކުރުމަށާއި ބޭސްފަރުވާއަށް ވިއްކާ އަދަދު، ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދަތުރުކުރާ ކޮންމެ ދިވެއްސަކަށް 500 އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ މަގުން ނަގުދު ފައިސާ، އަދި އުމްރާ ގްރޫޕްތަކަށް ވިއްކާ އަދަދު ހިމެނޭގޮތަށް) ޖުލައި މަހުގެ ނިޔަލަށް ޖުމްލަ 217.0 މިލިއަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު ވަނީ ވިއްކާފަ އެވެ.

އެމްއެމްއޭގެ ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް އިންޓަވެންޝަން ސިޔާސަތުގެ ދަށުން ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް ވިޔަފާރިތަކަށާއި އާންމުންނަށް ވިއްކާ ބޭރު ފައިސާގެ މިންވަރުވެސް ދަނީ އިތުރު ކުރަމުންނެވެ. މިގޮތުން އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ހަތް މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ވިޔަފާރިތަކަށާއި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުގެ ބޭނުންތަކަށް އާންމު އުސޫލުގެ ދަށުން ބޭންކުތަކަށް ވިއްކާފައިވާ ޖުމްލަ އަދަދު ވަނީ 2024 ވަނަ އަހަރުގެ މި މުއްދަތާއި އަޅާބަލާއިރު 23 ޕަސެންޓް ވަނީ އިތުރުވެފަ އެވެ.

މި ބަދަލާއެކު ރާއްޖޭން ބޭރަށް ބޭސްފަރުވާއަށް އާސަންދައިގެ ދަށުން ދަތުރުކުރާ ބަލި މީހުންނަށް އެމްއެމްއޭގެ ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް އިންޓަވެންޝަން ސިޔާސަތުގެ ދަށުން ކުރިންވެސް ދިޔައީ ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް 2,000 ޑޮލަރު ފޯރުކޮށްދެމުންނެވެ. އަދި ރާއްޖޭން ބޭރަށް އެންސްޕާގެ އެހީގައި ބޭސް ފަރުވާއަށް ދަތުރުކުރާ ބަލި މީހުންނަށް ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް އިންޓަވެންޝަން ސިޔާސަތުގެ ދަށުން ކުރިންވެސް ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް ހޮސްޕިޓަލްތައް އަދި އެހެނިހެން ހެލްތު ފެސިލިޓީތަކަށް ދައްކަންޖެހޭ ޕޭމަންޓްތައް (އެންސްޕާ އިން ދޭ މާލީ އެހީ އާއި ހަމައަށް) ހަމަޖައްސައި ދިނުމުގެ އިތުރުން، މިމަހުގެ އެއްވަނަ މަހުން ފެށިގެން މިފަދަ ފަރާތްތަކަށް ވެސް އެންސްޕާ އިން ދޭ މާލީ އެހީގެ ތެރެއިން ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް 2,000 ޑޮލަރު އާ ހަމައަށް ވިއްކުމަށް ވަނީ ހަމަޖެހިފަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން އަދި އަމިއްލަ ޚަރަދުގައި ބޭހަށް ދަތުރުކުރާ ދިވެހީންނަށް ވެސް މި މުއްދަތުން ފެށިގެން 1,000 ޑޮލަރު ވިއްކުމަށްވަނީ ފަށާފަ އެވެ.