ވޯޓްލާން ދިވެހިންގެ ޝައުގުވެރިކަން ގެއްލެނީ ކީއްވެ؟

ވޯޓުން އެމީހުންގެ މަންދޫބުން ހޮވުމަކީ ދިވެހިން ކުރިން ފޯރީގައި ކުރި ކަމެކެވެ. ޖޯޝުގައި ނުކުމެ ބޮޑު ފަތިހާ ވޯޓްފޮށިތައް ދޮށުގައި ކިޔޫ ދަމާލަ އެވެ. އެކަަމަކު މިހާރު ފެންނަނީ އެ ފޯރި ގެއްލުންދާ ތަނެވެ. ކުރިން އަވަހާ ގޮސް ވޯޓުލާން އިސްކަން ދިންނަމަވެސް މިހާރު ވޯޓަށް މީހުން ނެރެން ޖެހެނީ ގަދަަކަމުންނެވެ. އިންތިހާބެއް ބޭއްވި ނަމަވެސް ވޯޓެއްލާން ނުކުންނަ މީހުންގެ އަދަދު މަދުވަމުންދާކަން އިލެކްޝަން އިންވެސް ވަނީ ބުނެފަ އެވެ. މީގެ ސަބަބަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟ ވޯޓްލާ ގޮތް ބަދަލު ކުރަންވީ ހެއްޔެވެ؟ 

އިލެކްޝަން ކޮމިޝަންގެ ކުރީގެ ރައީސް ފުއާދު ތައުފީގު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެމަނިކުފާނު ދެކެވަޑައިގެންނަވާ ގޮތުގައި ވޯޓްލާން ނުކުންނަ މީހުން މަދުވުމުން ދޭހަކޮށްދެނީ ޑިމޮކްރަސީ އަށް އޮތް ޝައުޤު ކުޑަވަމުންދާ ކަމެވެ. 

"އެއީ ކަންބޮޑުވާ ކަމެއް ކަމަށާއި އެކަން ހައްލު ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭކަމެއް،" ފުއާދު ވިދާޅުވި އެވެ.

ހަގީގީ މަންޒަރަކީ މިއީ ހެއްޔެވެ؟ ވޯޓްލާ މީހުންގެ އަދަދު މަދުވާ ސީދާ ސަބަބެއް ބުނަން އިލެކްޝަން ކޮމިޝަންއަކަށްވެސް ނޭނގެ އެވެ. ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި އިންތިހާބުތަކަށް އާއްމުންގެ ޝައުގުވެރިކަން ދަނީ ދަށްވަމުންނެވެ. ހާއްސަކޮށް ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމެއްގައި އެންމެ މުހިންމު ބައި- އިލެކްޝަންތަކަށް ނުކުންނަ މީހުން ދަނީ މަދުވަނުންނެވެ.

މި ވާހަކަ އެންމެ ބޮޑަށް ފެންމަތިވެ ގިނަ ބައެއްގެ ސަމާލުކަން ލިބުނީ 2022 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެންނެވެ. އެ އަހަރު އައްޑޫ ސިޓީ ހިތަދޫ ދާއިރާގެ އަންހެނުންގެ ތަރައްގީއަށް މަސައްކަތްކުރާ ކޮމިޓީގެ ބައި-އިލެކްޝަންނެވެ. އިންތިހާބުގައި 12099 މީހަކަށް ވޯޓްލުމުގެ ހައްގު ލިބިފައިވިއެވެ. އެ މީހުން ވޯޓްލުމަށް 15 ވޯޓް ފޮށި ބެހެއްޓި އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ހިތަދޫގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ބެހެއްޓި 12 ވޯޓް ފޮއްޓަކާއި މާލޭގައި ބެހެއްޓި ތިން ވޯޓް ފޮއްޓެކެވެ. ވޯޓްލާން ނިކުމެފައިވަނީ ވަރަށް މަދު އަދަދެއްގެ ބައެކެވެ. އެއީ 1009 މީހުންނެވެ. މިއީ ވޯޓްލުމުގެ ހައްގު ލިބިފައިވާ މީހުންގެ 8.34 ޕަސެންޓެކެވެ. 

ވޯޓްލާން އާއްމުންގެ ޝައުގުވެރިކަން މަދުވުމުގައި ގިނަ ސަބަބުތަކެއް މީހުން ފާހަގަ ކުރެ އެވެ. އެއް ކަންބޮޑުވުމަކީ އިންތިހާބުވުމަށްފަހު އަންނަ ކެނޑިނޭޓުން ކެމްޕޭންގައި ވާ ވައުދުތައް ފުއްދަން މަސައްކަތް ނުކުރުމެވެ. ސަރުކާރު އޮފީހެއްގައި މަސައްކަތް ކުރާ އައިމިނަތު އަލީއަކީ މި ވާހަކައަށް ބުރަވާ އެކަމެވެ. އޭނާއަކީ ކުރިން ބޮޑު ފަތިހާ ވޯޓް ކިޔޫގައި ޖެހޭ މީހެކެވެ. ނަމަވެސް މިހާރު އޭނަގެ ޝައުގުވެރިކަން ވަނީ ގެއްލިފަ އެވެ. ސަބަބަކީ ކެނޑިޑޭޓުންނާމެދު އޮތް އިތުބާރު ގެއްލުމެވެ. މީގެ އިތުރުން އަނެއް ސަބަބަކީ އިންތިހާބުތަކުގައި ފައިސާގެ ނުފޫޒު އިންތިހާއަށް ވަނުމެވެ. މީގެ ސަބަބުން އިންތިހާބުގައި ވޯޓްލާން ގިނަ ބައެއްގެ ޝައުގުވެރިކަން ގެއްލިގެން ގޮސްފައިވެ އެވެ. 

ވޯޓްލާން ނުކުންނަ މީހުންގެ އަދަދު މަދުވާ މައްސަލާގައި އިލެކްޝަން ކޮމިޝަނަށް ފާހަގަވެ އެކަމުގެ ހަގީގަތް ބެލުމުގެ މަސައްކަތް ވަނީ ފަށާފަ އެވެ. އެކަމަށް އީސީއިން ސާވޭއެއް ހަދަން ވަނީ ނިންމާފަ އެވެ. 

އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރު އަދި ތަރުޖަމާނު ހަސަން ޒަކަރިއްޔާ ވިދާޅުވެގައިވާ ގޮތުގައި ވޯޓުލާން މީހުންގެ ޝައުގުވެރިކަން ކުޑަވާ ސަބަބު ހޯދަން ހޯދަން ސާވޭއެއް ކުރާނެ އެވެ.

"ބަލަން ބޭނުންވަނީ ކޮބައިތޯ ރައްޔިތުން ވޯޓްލާން ނިކުތުމަށް ފަސް ޖެހޭ ސަބަބުތަކަކީ. އެ ސުވާލަށް ޖަވާބު އަޅުގަނޑުމެން ހޯދަން މިއުޅެނީ ސީދާ ވޯޓްލާ މީހާ ކައިރިން. އޮންލައިންކޮށް މި ސާވޭ ކުރިއަށްދާނީ. ހާއްސަކޮށް ބައި އިލެކްޝަންތަކުގައި ވޯޓްލާން ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމެއްގައި ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުން ކުޑަވުމަކީ ނުބައި މިސްރާބަކަށް ދެވޭ ކަމަށް ބެލެވޭނެ ކަމެއް. އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންވަނީ ސަބަބުތައް ދެނެގަތުމަށްފަހު ކަމާއިގުޅޭ އިދާރާތަކާ އަޅުގަނޑުމެން މަޝްވަރާ ކުރާނަން،" ހަސަން ވިދާޅުވި އެވެ.

ކޮންމެ ގޮތެއްގައިނަމަވެސް އާއްމުންގެ ޝައުގުވެރިކަން ވޯޓަށް މަދުވެއްޖެ އެވެ. އިރެއްގައި ވޯޓުން ކަންކަން ނިންމިނަމަވެސް މިހާރު އެ ނިންމުމަށް ނުކުންނަން މީހުން ފަސް ޖެހެނީއެވެ. މީގެ ސަަބަބު ހޯދަން ޖެހެ އެވެ.